Heeft een aandeelhouder recht op informatie van de vennootschap? Volgens het wettelijk systeem is er een verschil tussen een aandeelhouder die binnen de aandeelhoudersvergadering informatie van de vennootschap wil verkrijgen, of de aandeelhouder die buiten de AVA om deze informatie vraagt. Tijdens een algemene vergadering van aandeelhouders kan elke minderheidsaandeelhouder vragen stellen aan het bestuur. Het informatierecht buiten de AVA om is beperkter. Vaak wordt het informatierecht van een aandeelhouder om die reden uitgebreid in de aandeelhoudersovereenkomst.

Meer informatie over dit onderwerp vind je in dit blog: Wanneer geen recht op informatie voor een aandeelhouder

Indien de verhoudingen tussen de aandeelhouders niet goed zijn of niet goed geregeld zijn, dan kan dat leiden tot aandeelhoudersgeschillen. In die situatie is het met name de minderheidsaandeelhouder die voor zijn gevoel aan het kortste eind trekt. Lees hier meer over de mogelijkheden en onmogelijkheden in het geval van aandeelhoudersgeschillen.

Een goede manier om de verhoudingen tussen de aandeelhouders te regelen, is de aandeelhoudersovereenkomst. In een aandeelhoudersovereenkomst (shareholders agreement of SHA) maken de (toekomstige) aandeelhouders van een onderneming afspraken over de inrichting en doelstelling(en) van de onderneming, het ondernemingsplan, de benoeming van bestuurders, stemverhoudingen, winstrechten en over de wijze waarop de aandeelhouders zullen samenwerken. De partijen bij een aandeelhoudersovereenkomst hebben een grote mate van vrijheid om deze samenwerking naar eigen wens vorm te geven. Op onze website gaan we uitgebreid in op de aandeelhoudersovereenkomst (zie hier). Daarnaast bespreken we ook het voorbeeld van een aandeelhoudersovereenkomst dat we op onze website hebben gepubliceerd.

Wat is een minderheidsaandeelhouder? Hoe kan een minderheidsaandeelhouder zijn rechten beschermen? Een aandeelhouder die minder aandelen houdt dan 50%, kwalificeert in principe als een minderheidsaandeelhouder. Als een aandeelhouder minder dan 50% van de aandelen houdt, dan heeft deze aandeelhouder doorgaans ook minder dan 50% van de stemrechten in de aandeelhoudersvergadering. Een aandeelhouder die minder dan 50% van de stemrechten houdt, kan soms het gevoel hebben dat inbreuk wordt gemaakt op zijn rechten door de meerderheidsaandeelhouder. De meerderheidsaandeelhouder heeft immers controle over de stemverhoudingen in de aandeelhoudersvergadering en bepaalt op die manier ook wie er in het bestuur zitten van de onderneming. Een minderheidsaandeelhouder kan in dit geval zijn positie beschermen door in de aandeelhoudersovereenkomst of de statuten te laten opnemen dat aandeelhoudersbesluiten (of alleen belangrijke aandeelhoudersbesluiten) in de aandeelhoudervergadering alleen met zijn/haar instemming genomen kunnen worden.

De rechten die een aandeelhouder heeft hangen sterk af van het percentage aandelen dat hij heeft (is het een meerderheidsaandeelhouder of minderheidsaandeelhouder), maar ook het soort aandelen dat hij heeft (gaat het om stemrechtloze aandelen, winstrechtloze aandelen of preferente aandelen). Hieronder beschrijven we een aantal veel voorkomende soorten aandelen, waarvan de rechten onderling kunnen verschillen.

Stemrechtloze aandelen

Wat is een stemrechtloos aandeel?  Een gewoon aandeel geeft meestal het recht op winstuitkeringen, en het recht om te stemmen in de algemene vergadering van aandeelhouders. Soms kan het zo zijn dat het ongewenst is om aandelen uit te geven waaraan zowel winst- als stemrechten zijn verbonden. In dat geval kunnen stemrechtloze aandelen worden uitgegeven. Dat zijn aandelen die alleen recht geven op winstuitkeringen, maar waarmee je niet mag stemmen in de AVA (een non-voting share). Ondanks dat je met een stemrechtloos aandeel niet mag stemmen in de AVA, geeft het stemrechtloze aandeel de houder wel het recht de algemene vergadering bij te wonen en daar het woord te voeren. De behoefde aan een stemrechtloos aandeel kan zich voordoen als bijvoorbeeld een ondernemer zijn werknemers economisch wil laten participeren in de onderneming, maar geen zeggenschap wil geven. Maar het uitgeven van gewone aandelen kan bijvoorbeeld ook onwenselijk zijn in een familiebedrijf, waarbij voorkomen moet worden dat sommige familieleden (te veel) invloed kunnen uitoefenen. De naamloze vennootschap (NV) kan geen stemrechtloze aandelen uitgeven.

Winstrechtloze aandelen

Wat is een winstrechtloos aandeel? Net als dat het mogelijk is om stemrechtloze aandelen uit te geven, is het ook mogelijk om een aandeel uit te geven dat alleen recht geeft op zeggenschap in de aandeelhoudersvergadering door middel van het stemrecht op dat aandeel, terwijl dat aandeel geen recht geeft op een aandeel in de winst.

Preferente aandelen

Wat zijn preferente aandelen? Een preferent aandeel is een aandeel waar bijzondere rechten aan zijn verbonden. Deze rechten staan in de statuten (en soms ook de aandeelhoudersovereenkomst) van de vennootschap beschreven. Vaak is aan een preferent aandeel een vast rendement verbonden. Als er dan winst wordt uitgekeerd, wordt deze winst eerst tot op zekere hoogte uitgekeerd aan de houders van een preferent aandeel, waarna het restant wordt uitgekeerd aan de houders van een gewoon aandeel.  Bij cumulatief preferente aandelen gaat het nog een stap verder. Als in enig jaar niet voldoende winst gemaakt wordt om het vaste rendement aan de preferente aandeelhouders uit te keren, moet het tekort in het daaropvolgende jaar (of jaren) alsnog eerst worden uitgekeerd aan de preferente aandeelhouders voordat er weer winst kan worden uitgekeerd aan de gewone aandeelhouders.

Winstrechten

Soms wil een onderneming personen laten meedelen in de winst, zonder aan deze personen aandelen te moeten uitgeven. In de praktijk zijn daarom een aantal alternatieve instrumenten ontwikkeld die wel het recht geven op winstuitkeringen, maar geen andere aandeelhoudersrechten (zoals zeggenschap) verschaffen. De meest bekende voorbeelden van dit soort instrumenten zijn certificaten op aandelen (depositary receipts for shares), contractuele winstrechten (stock apprication rights of SAR) of opties op aandelen (options).

Certificaten van Aandelen

Wat zijn certificaten op aandelen? Een certificaat van een aandeel (depositary receipt for share) geeft de certificaathouder het recht op het dividend verbonden aan een onderliggend aandeel in de onderneming, zonder dat de certificaathouder de eigenaar is van het betreffende aandeel. Het eigendom van het aandeel wordt gehouden door een administratiekantoor. In de praktijk is dit meestal een stichting, de stichting administratiekantoor (of afgekort de STAK). De STAK geeft vervolgens certificaten van deze aandelen uit en blijft bevoegd tot uitoefening van de stemrechten verbonden aan de door de STAK gehouden aandelen.

Stock Appriciation Rights (SAR)

Wat is een SAR? Een SRA is een stock appreciation right, dat is een overeenkomst tussen de onderneming en bijvoorbeeld een werknemer waarbij de werknemer het recht krijgt om mee te profiteren van de waardeontwikkeling van één of meerdere aandelen in de onderneming. Op deze wijze hoeven er geen aandelen of certificaten te worden uitgeven.

Opties op aandelen

Wat is een optierecht op aandelen? Een optierecht op aandelen vereist doorgaans een optieovereenkomst tussen (veelal) de vennootschap en de optiehouder (bijvoorbeeld een werknemer) waarbij de optiehouder het recht krijgt om tegen vooraf vastgestelde voorwaarden aandelen te kopen. Vaak geldt een uitoefenschema (vestingscheme of cliff): dan zijn de opties pas uitoefenbaar na verloop van tijd of het behalen van targets. Zo kan de optiehouder meedelen in het resultaat van de vennootschap ook over de periode dat de optiehouder nog geen aandelen bezat.

Op zoek naar een advocaat die gespecialiseerd is in aandeelhoudersrechten? Bij Penrose werken ondernemingsrecht advocaten die die graag met je meedenken en jouw vragen beantwoorden. De contactgegevens van onze advocaten vind je hier.