De aandeelhoudersovereenkomst: waar let je op?
In de online-contractenbank van Penrose is een template te downloaden van een voorbeeld aandeelhoudersovereenkomst. Dit model bevat een aantal veel voorkomende regelingen. In de praktijk is en blijft het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst echter maatwerk. Wat is een aandeelhoudersovereenkomst en wat staat erin? Wat is het verschil tussen een aandeelhoudersovereenkomst en de statuten? Waar let je op bij het sluiten van een aandeelhoudersovereenkomst? In deze blog geef ik antwoord op deze vragen en wijs ik je ten slotte op enkele aandachtspunten (een checklist).
Wat is een aandeelhoudersovereenkomst?
In een aandeelhoudersovereenkomst (shareholders agreement of SHA) kun je als (toekomstige) aandeelhouder van een onderneming afspraken maken over de inrichting en doelstelling(en) van de onderneming, het ondernemingsplan en over de wijze waarop de aandeelhouders zullen samenwerken. Je hebt een grote mate van vrijheid om deze samenwerking naar eigen wens vorm te geven. Geen één aandeelhoudersovereenkomst is daarom hetzelfde. Er zijn verschillende soorten aandeelhoudersovereenkomsten zoals de participatie- en de joint-venture overeenkomst.
Waarom een aandeelhoudersovereenkomst?
Als aandeelhouders ga je met je medeaandeelhouders in figuurlijke zin een (zakelijk) huwelijk aan. Je committeert je voor de langere of kortere termijn. Onder deze omstandigheden is het raadzaam om duidelijke en afdwingbare afspraken te maken over de rechten en verplichtingen van de aandeelhouders. Zo kun je voorkomen dat op een later moment (bijvoorbeeld bij wanprestatie van je medeaandeelhouder) er onduidelijkheden of geschillen ontstaan. Dit kan namelijk leiden tot een scheiding of een procedure waarin deze geschillen worden uitgevochten. Een aandeelhoudersovereenkomst biedt je daarom duidelijkheid. Een goede aandeelhoudersovereenkomst beschrijft welke rechten en verplichtingen je hebt en waarvoor je aansprakelijk kunt zijn.
Wat is het verschil tussen statuten en aandeelhoudersovereenkomst?
Voor de BV en NV zijn statuten wettelijk verplicht. Dat betekent dat deze statuten door een notaris worden opgesteld in overeenstemming met (vaak strenge en algemene) wettelijke voorschriften. Deze statuten worden gepubliceerd in het handelsregister van de Kamer van Koophandel en zijn openbaar toegankelijk. Hierdoor is er in de statuten weinig ruimte is voor flexibiliteit, vertrouwelijke, individuele- en/of bijzondere regelingen. Een aandeelhoudersovereenkomst is niet openbaar te raadplegen. Afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst kunnen daarom vertrouwelijk worden gemaakt. Een schending van deze vertrouwelijkheid kan worden bestraft, bijvoorbeeld door een contractuele boete. De aandeelhoudersovereenkomst kan door de contractspartijen daarnaast zelf eenvoudig worden aangevuld of gewijzigd, zonder dat je naar de notaris moet. Voor een statutenwijziging is een notariële akte vereist.
Wat staat er in de aandeelhoudersovereenkomst?
In de aandeelhoudersovereenkomst kunnen allereerst afspraken worden gemaakt over de oprichting van de BV. Denk bijvoorbeeld aan de verdeling van de aandelen, het bij oprichting te storten kapitaal (eigen vermogen) en/of de benoeming van bestuurders en commissarissen. De aandeelhoudersovereenkomst voorziet vaak in regelingen voor het bestuur en de algemene vergadering. Denk bijvoorbeeld aan de totstandkoming van besluiten, de stemvereisten (gewone of bijzonder meerderheid) en de goedkeuring van bepaalde (bestuurs)besluiten. Daarnaast kunnen er afspraken worden gemaakt over de bedrijfsvoering van de onderneming. Denk bijvoorbeeld aan de vaststelling van een (periodiek) businessplan, informatierechten voor de aandeelhouders, een non-concurrentieverplichting, de vergoeding voor (management)werkzaamheden en afspraken over het gebruik van intellectuele eigendomsrechten (licenties). Ten slotte tref je vaak regelingen die zijn geschreven voor de situatie dat de samenwerking spaak loopt. Denk bijvoorbeeld aan een verplichte aanbieding van aandelen of een geschillenregeling.
Lees meer over de verscheidenheid aan onderwerpen in een aandeelhoudersovereenkomst.
Wat betekent drag of tag along, good of bad leaver en non-compete?
Bij het lezen van de meeste aandeelhoudersovereenkomsten zal het je opvallen dat er (veelal Engelstalige) begrippen worden gebruikt die voor verwarring of onduidelijkheden kunnen zorgen. Een goede aandeelhoudersovereenkomst definieert deze begrippen zodat de betekenis daarvan voor iedere lezer duidelijk is. Als voorbeeld kunnen worden genoemd de zogenaamde drag- of tag along regelingen. Deze zijn geschreven voor de situatie dat één of meerdere aandeelhouders hun aandelen wensen over te dragen. De zogenaamde (good of bad) leaver regelingen zijn geschreven voor de situatie dat er een verplichting geldt om de aandelen te koop aan te bieden vanwege het feit dat de betreffende aandeelhouder zijn managementtaken beëindigt. Met een non-compete regeling wordt gedoeld op een non-concurrentieverplichting. Zet in ieder geval nooit je handtekening onder een aandeelhoudersovereenkomst wanneer de betekenis van onderdelen voor jou onduidelijk is!
Lees meer over de verschillende begrippen in een aandeelhoudersovereenkomst.
De checklist
Ga je binnenkort een aandeelhoudersovereenkomst aan? Of ben je voornemens de huidige aandeelhoudersovereenkomst te wijzigen? Hou dan de onderstaande checklist bij de hand en laat je adviseren door een ondernemingsrecht advocaat .
- Geldt er op grond van de statuten voor aandeelhouders een verplichting om partij te zijn bij een aandeelhoudersovereenkomst? Zo ja, wat is de consequentie als deze aandeelhoudersovereenkomst er niet is of niet met alle aandeelhouders is gesloten?
- Wijkt de aandeelhoudersovereenkomst (op onderdelen) af van de statutaire voorschriften? Zo ja, welke regeling gaat voor op de ander en/of moeten een van beide worden aangepast?
- Zijn (alle) aandeelhouders partij bij de aandeelhoudersovereenkomst? Is het wenselijk om achterliggende aandeelhouders (de natuurlijke personen) en/of eventuele bestuurders ook mee te laten te tekenen (bijvoorbeeld voor een non-concurrentie- of geheimhoudingsverplichting)?
- Welke verplichtingen kent de aandeelhoudersovereenkomst voor jou en je medeaandeelhouders? Kunnen deze verplichtingen in de praktijk worden nagekomen?
- Wat gebeurt er als een partij wanprestatie pleegt onder de aandeelhoudersovereenkomst? Moeten de aandelen dan verplicht worden aangeboden (aanbiedingsplicht?) en voor welke prijs (good of bad leaver)? Moet er een boete (penalty) worden betaald? Worden de stem- en vergaderrechten opgeschort?
- Voorziet de aandeelhoudersovereenkomst in een regeling voor vrijwillig of onvrijwillig vertrek? Hoe en tegen welke prijs worden de aandelen dan aangeboden en geldt er een afnameplicht?
- Ben je beschermd tegen verwatering van je aandelenbelang (anti-dilution)?
- Wat gebeurt er bij onenigheid tussen de aandeelhouders? Voorziet de aandeelhoudersovereenkomst in een geschillenregeling? Hoe verloopt de besluitvorming wanneer de stemmen staken (deadlock)?
- Kan de aandeelhoudersovereenkomst tussentijds worden beëindigd of opgezegd? Zo ja, wat is dan de consequentie?
- Welk recht is van toepassing op de aandeelhoudersovereenkomst? Bij welke arbiter / mediator / deskundige en/of rechter kan je terecht in het geval van een geschil?
Penrose is een advocatenkantoor in Amsterdam, gespecialiseerd in ondernemingsrecht en aandeelhoudersovereenkomsten. Wij helpen je graag. Daarom is op de website van Penrose een model aandeelhoudersovereenkomst beschikbaar gesteld.
Wil je meer informatie omtrent het ondernemingsrecht of aandeelhoudersovereenkomsten? Of heb je vragen over ons model? Neem dan contact op met ondernemingsrecht advocaat Thomas Schutte.
Advocatenkantoor Penrose, Amsterdam.
Anderen zochten ook naar: