De statuten van een vennootschap zijn openbaar en door iedereen te raadplegen bij de Kamer van Koophandel. Een aandeelhoudersovereenkomst is niet openbaar maar juist vertrouwelijk. Daarnaast is voor het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst geen notariële akte nodig. Partijen kunnen de aandeelhoudersovereenkomst in principe zelf opstellen. Vanwege de vaak grote belangen die er op het spel staan en de abstracte materie is het wel sterk aan te bevelen om advies in te winnen van een ondernemingsrecht advocaat die gespecialiseerd is in aandeelhoudersovereenkomsten. Bekijk hier een voorbeeld aandeelhoudersovereenkomst met uitleg waar je op moet letten.

Meestal wordt een aandeelhoudersovereenkomst opgesteld als er meerdere partijen gezamenlijk een onderneming willen starten of exploiteren, of als een investeerder toetreedt in een reeds bestaande onderneming. In dat geval maken partijen in de aandeelhoudersovereenkomst vaak afspraken over de volgende onderwerken:

– welke soort(en) van aandelen (bijvoorbeeld: gewone aandelen, preferente aandelen of stemrechtloze aandelen) of certificaten worden er door de onderneming uitgegeven en wat zijn de (stem)rechten van deze aandelen of certificaten?

– welke financiële bijdrage (of bijdrage in natura) levert de aandeelhouder aan de onderneming?

– wie stelt het ondernemingsplan (periodiek) vast?

– hoe wordt de onderneming (in de toekomst) gefinancierd?

– hoe delen de aandeelhouders mee in de winst van de onderneming?

– wat zijn de regels die gelden bij een overdracht van de aandelen? Wanneer moet een aandeelhouder zijn aandelen aanbieden aan de ander aandeelhouders?

– wat is de verdeling van taken en zeggenschap tussen bestuurders en aandeelhouders? Hoe wordt omgegaan met een niet-presterende bestuurder?

– wat gebeurt er met de aandelen in het geval van onenigheid tussen de aandeelhouders of het overlijden, faillissement of echtscheiding van één van hen?

– mogen de aandeelhouders concurrerende activiteiten ondernemen?

In een aandeelhoudersovereenkomst komen vaak in de praktijk gebruikte (veelal Engelstalige) begrippen voor, die in het begin voor verwarring of onduidelijkheden kunnen zorgen. Regelingen rond een aantal van deze begrippen lichten we hieronder toe:

– Anti-dilution / Anti-verwatering: betekent een regeling die erin voorziet dat het aandeel van aandeelhouders in de vennootschap niet zomaar onbeperkt kan verwateren;

– Bad Leaver: betekent de regeling dat een manager (tevens aandeelhouder) door het vroegtijdig of verwijtbaar eindigen van zijn arbeidsovereenkomst of managementovereenkomst verplicht is zijn aandelen aan te bieden aan zijn medeaandeelhouders tegen een vooraf bepaalde prijs (deze prijs ligt lager dan in het geval van een Good Leaver);

– Deadlock: betekent regeling voor de situatie dat de stemmen in de algemene vergadering (vanwege een verschil van mening) staken;

– Distribution Waterfall / Uitkeringswaterval: betekent een regeling die voorschrijft op welke wijze en in welke volgorde het dividend, verkoopopbrengst of liquidatiesaldo van de onderneming aan de aandeelhouders zal worden uitgekeerd;

– Drag Along: betekent de regeling dat wanneer een (meerderheids)aandeelhouder zijn aandelen aan een derde wenst te verkopen daarbij de (minderheids)aandeelhouder(s) kan verplichten hun aandelen mee te verkopen (deze regeling is complementair aan de Tag Along);

– Exit: betreft de situatie dat de onderneming (of een materieel deel ervan) wordt verkocht waarbij de aandeelhouders vaak hun aandelen om kunnen zetten in liquide middelen of aandelen in de verwervende entiteit;

– Good leaver: betekent de regeling waarbij een manager (tevens aandeelhouder) door eindigen van zijn arbeidsovereenkomst of managementovereenkomst (om niet verwijtbare redenen) verplicht is zijn aandelen aan te bieden aan zijn medeaandeelhouders tegen een vooraf bepaalde prijs (deze prijs ligt hoger dan in het geval van een Bad Leaver);

– Laundry List of reserved matters: betekent de lijst met (bestuurs)besluiten waar de voorafgaande goedkeuring van de algemene vergadering, raad van commissarissen of een specifieke aandeelhouder voor nodig is;

– Lock-Up: betekent de periode waarbinnen de aandeelhouder(s) niet bevoegd zijn hun aandelen te verkopen;

– Non-Compete: betekent de regeling die er in voorziet dat bestuurders of aandeelhouders niet met de onderneming zullen concurreren;

– Non-Solicitation: betekent de regeling die erin voorziet dat een aandeelhouder of bestuurder niet direct zaken doet (buiten de onderneming om) met bijvoorbeeld werknemers en/of klanten van de onderneming;

– Tag Along: betekent de situatie dat indien de (meerderheids)aandeelhouder zijn aandelen aan een derde wenst te verkopen de (minderheids)aandeelhouder(s) gerechtigd zijn om hun aandelen mee te verkopen (deze regeling is complementair aan de Drag Along);

– Trigger / Leaver Event: betekent één van de situaties waardoor een aandeelhouder verplicht is zijn aandelen aan te bieden aan zijn medeaandeelhouders (zie tevens Bad- en Good Leaver).

Een investeerder kan zijn investering in een onderneming op verschillende manieren vormgegeven: door bijvoorbeeld aandelen, preferente aandelen of (converteerbare) obligaties te nemen, of een lening te verstrekken (of mengvormen van deze mogelijkheden). Een converteerbare lening of obligatie (een convertible) is een overeenkomst tussen de onderneming en de investeerder of de obligatiehouder waarbij hem het recht wordt toegekend om tegen vooraf vastgestelde voorwaarden de lening of obligatie (vreemd vermogen) om te zetten (te converteren) naar aandelen in de onderneming (eigen vermogen).

Als een investeerder aandelen of preferente aandelen neemt, dan sluit hij doorgaans een participatieovereenkomst (participation agreement of een subscription agreement) met de onderneming. In de participatieovereenkomst staan onderwerpen geregeld als de hoogte van de investering en de voorwaarden die op de investering van toepassing zijn. Gelijktijdig met de participatieovereenkomst treedt de investeerder vaak toe tot de aandeelhoudersovereenkomst (of wordt een aandeelhoudersovereenkomst aangegaan als deze er nog niet is).

In een joint-venture overeenkomst (joint-venture agreement of JVA) treffen twee of meer ondernemingen (de joint-venture partners) afspraken over een onderlinge samenwerking waarbij zij gezamenlijk een nieuwe onderneming ontwikkelen. Vaak wordt daarvoor een nieuwe besloten vennootschap of een vennootschap onder firma (VOF) opgericht (de joint-venture), waarbij de joint venture partners de aandeelhouders zijn. Een joint-venture overeenkomst heeft daarom kenmerken van enerzijds een samenwerkingsovereenkomst en anderzijds een aandeelhoudersovereenkomst.

Inbreng bij joint-venture

De partners bij een joint-venture zijn over het algemeen al (langer) actief op de markt en verwachten door middel van de samenwerking synergie- en/of schaalvoordelen te kunnen bereiken. Het is daarom gebruikelijk dat de partners –naast kapitaalstortingen in de vorm van geld- afspraken maken over het inbrengen en/of beschikbaar stellen aan de joint-venture van goederen, diensten, intellectuele eigendomsrechten, know-how, en de aansprakelijkheid over en weer.

De joint-venture regelt bijvoorbeeld de volgende onderwerpen:

– wat is de taakverdeling van de joint-venture partners en welke bijdrage(n) leveren zij aan de joint-venture?

– krijgt de joint-venture een eigen juridische structuur en hoe komt deze er uit te zien? Zijn de joint-venture partners aansprakelijk voor schulden van de joint-venture?

– treedt de joint-venture onder een gezamenlijke of onafhankelijke naam naar buiten?

– aan wie komen auteursrechten of andere intellectuele eigendomsrechten toe die door, of in samenwerking met, de joint-venture worden ontwikkeld?

– treden er werknemers bij de joint-venture in dienst of worden zij geleend van de joint-venture partners?

– hoe en wanneer kan de joint-venture worden beëindigd? Wat gebeurt er bij een faillissement?

– hebben de partner(s) na beëindiging van de joint-venture de mogelijkheid om de door de joint-venture ontwikkelde producten/diensten zelfstandig te exploiteren?

Bij Penrose, advocatenkantoor in Amsterdam, werken ondernemingsrecht advocaten die gespecialiseerd zijn aandeelhoudersovereenkomsten, participatieovereenkomsten en joint venture overeenkomsten. Onze ondernemingsrechtadvocaten denken met je mee en beantwoorden graag jouw vragen. De contactgegevens van onze advocaten vind je hier.