De overeenkomst van opdracht

De wet definieert de overeenkomst van opdracht als een overeenkomst waarbij de opdrachtnemer werkzaamheden verricht voor de opdrachtgever. Omdat deze omschrijving nogal ruim is, zijn een aantal categorieën werkzaamheden uitgezonderd:

– werkzaamheden die op basis van een arbeidsovereenkomst worden verricht (in dat geval geldt namelijk de arbeidsovereenkomst);

– werkzaamheden gericht op het tot stand brengen van een stoffelijke zaak (in dat geval geldt de aannemingsovereenkomst); of

– de overeenkomst voor het bewaren van zaken, uitgeven van werken en het vervoeren van personen.

Overeenkomsten die veel lijken op een arbeidsovereenkomst maar een overeenkomst van opdracht zijn, zijn de agentuurovereenkomst en de managementovereenkomst.

Verplichtingen opdrachtnemer

Een opdrachtnemer is verplicht zich als een goed opdrachtnemer te gedragen, zo schrift de wet voor. Maar wat is een goed opdrachtnemer? Daar is veel rechtspraak over, waarbij het steeds neerkomt op de beoordeling of de opdrachtnemer heeft gehandeld zoals van een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot mocht worden verwacht. Per beroepsgroep geldt hier dus een andere invulling van dezelfde norm.

Verder geldt dat de opdrachtnemer de redelijke aanwijzingen van de opdrachtgever moet opvolgen. Als de opdrachtnemer echter gewichtige redenen heeft om die aanwijzingen niet op te volgen terwijl de opdrachtgever dit van hem blijft verlangen, dan kan de opdrachtnemer de overeenkomst opzeggen wegens gewichtige redenen. Daarnaast geldt dat de opdrachtnemer de opdrachtgever moet informeren over de uitvoering en de voltooiing van de opdracht. Samengevat heeft de opdrachtgever dus een aanwijzingsbevoegdheid en de opdrachtnemer een informatieplicht.

Verplichtingen opdrachtgever

Anders dan bij de opdrachtnemer, is er geen uitgekristalliseerde norm voor de opdrachtgever. Dit wil echter niet zeggen dat de opdrachtgever zich mag gedragen zoals het hem goeddunkt. Een opdrachtgever moet uiteraard de overeengekomen afspraken nakomen en de bedongen vergoeding betalen, en zich verder als een goed opdrachtgever gedragen. De opdrachtgever moet de opdrachtnemer niet dwarszitten in zijn werk. In dat geval zou er sprake kunnen zijn van schuldeisersverzuim. Ook de aanwijzingsbevoegdheid van de opdrachtnemer is niet onbeperkt. Een aanwijzing is vanzelfsprekend beperkt tot de opdracht, moet tijdig worden gegeven en niet onverantwoord zijn.

Einde van de overeenkomst / schadevergoeding

In de wet staat dat een opdrachtgever de overeenkomst van opdracht te allen tijde kan opzeggen. In de overeenkomst van opdracht kan tussentijdse opzegging wel worden uitgesloten. Als een opdrachtgever vroegtijdig rechtsgeldig opzegt, bekent dit niet automatisch dat dit zonder gevolgen blijft. Het kan namelijk zo zijn dat een opdrachtgever, die de overeenkomst van opdracht vroegtijdig opzegt, verplicht is tot vergoeding van de schade aan de opdrachtnemer.

Wil de opdrachtnemer de opdrachtovereenkomst opzeggen, dan is de eerste vraag of de overeenkomst is aangegaan voor bepaalde tijd of voor onbepaalde tijd. Als de overeenkomst is aangegaan voor onbepaalde tijd, dan kan de opdrachtnemer de overeenkomst door opzegging beëindigen met inachtneming van de overeengekomen (of een redelijke) opzegtermijn. Als de overeenkomst voor bepaalde tijd is aangegaan met uitsluiting van tussentijdse opzegbaarheid, dan moet er sprake zijn van gewichtige redenen om te kunnen opzeggen. Van gewichtige redenen kan bijvoorbeeld sprake zijn als de opdrachtgever onredelijke eisen stelt aan de opdrachtnemer.

Verschil overeenkomst van opdracht / arbeidsovereenkomst

Zoals eerder al aangegeven, lijken de arbeidsovereenkomst en managementovereenkomst veel op elkaar. We lichten een paar verschillen tussen de twee uit:

– de overeenkomst van opdracht (managementovereenkomst) kan om niet worden aangegaan (waardoor er dus geen beloning geldt). Bij een arbeidsovereenkomst is altijd sprake van een vergoeding;

– de overeenkomst van opdracht wordt zelfstandig uitgevoerd. Bij een arbeidsovereenkomst geldt er een gezagsverhouding van de werknemer ten opzichte van de werkgever;

– de vergoeding bij de overeenkomst van opdracht is vaak wat hoger dan bij een arbeidsovereenkomst, ook omdat de opdrachtgever (anders dan een werkgever voor een werkgever) geen premies afstaat voor de opdrachtnemer;

– bij het einde van de overeenkomst van opdracht is opdrachtgever geen transitievergoeding verschuldigd, er geldt geen ontslagbescherming en is de opdrachtgever ook niet gehouden tot doorbetaling van de vergoeding in het geval van ziekte.

(Fictief) dienstverband

Soms is het niet eenvoudig om vast te stellen of iets een overeenkomst van opdracht is. Met name in de situatie dat de opdrachtgever een specifiek persoon is (zoals een ZZP-er of freelancer) die bepaalde werkzaamheden moet verrichten voor de opdrachtgever. In dat geval kan de situatie zoveel gelijkenis vertonen met een arbeidsovereenkomst, dat de fiscus of de rechter tot het oordeel komt dat de overeenkomst ook als arbeidsovereenkomst uitgelegd en toegepast moet worden. Zelfs als opdrachtgever en opdrachtnemer dat beiden niet zo bedoeld of gewild hebben. Een situatie waar dit vaak speelt is bij de statutair directeur die op grond van een managementovereenkomst zijn werkzaamheden verricht.

Als een overeenkomst van opdracht alsnog wordt aangemerkt als een arbeidsovereenkomst, dan worden ook alle regels van de arbeidsovereenkomst van toepassing. Denk aan de hiervoor genoemde ontslagbescherming, vakantietoeslag en de fiscale plichten zoals afdracht van loonbelasting en werkgeverspremies.

Advocaten overeenkomst van opdracht

Bij Penrose, advocatenkantoor in Amsterdam, werken advocaten die gespecialiseerd zijn in overeenkomsten van opdracht. Onze advocaten denken graag met je mee en beantwoorden graag jouw vragen. De contactgegevens van onze advocaten vind je hier.