Foto’s op het Internet auteursrechtelijk beschermd?

Je bent net een onderneming gestart en zoekt een mooie afbeelding van vergaderende mensen om je nieuwe website te verfraaien. Grote kans dat je ‘vergadering’ intypt bij Google en bij de ‘afbeeldingen’ scrolt naar een aansprekende foto. Dat is makkelijk, maar niet altijd toegestaan! Op foto’s rusten doorgaans namelijk auteursrechten.

Het auteursrecht is het exclusieve recht van de maker – in dit geval de fotograaf – om zijn foto te publiceren en te gebruiken. Een foto geniet auteursrechtelijke bescherming indien het een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker (fotograaf) draagt. Dit betekent simpel gezegd dat de foto een zelfstandige uitdrukking is van de creativiteit van de fotograaf. Dat volgt bijvoorbeeld uit de compositie, belichting en kleurstelling van de foto en de daarbij gehanteerde camera-instellingen. In de praktijk wordt auteursrechtelijke bescherming voor foto’s snel aangenomen. Alleen banale of triviale elementen komen niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking. Dit was bijvoorbeeld het geval bij een natuurgetrouwe, close-up weergave van een temperatuurmeter op het dashboard van een auto.

Niet ieder gebruik is automatisch inbreuk!

Zelfs als een foto auteursrechtelijk beschermd is, hoeft dat niet automatisch te betekenen dat er ook inbreuk wordt gemaakt. Hiervoor is relevant hoe de foto is gebruikt en waar deze vandaan komt. Het kan namelijk zijn dat je de foto hebt verkregen via een stocksite met een daaraan gekoppelde licentie. De licentie bepaalt dan wat wel en niet is toegestaan met de foto. Binnen dat kader heb je toestemming van de fotograaf om de foto te gebruiken. Kortom, met een geldige licentie kan een eventuele sommatie worden weerlegd.

Ook zonder licentie kan gebruik van auteursrechtelijk beschermde foto’s evenwel zijn toegestaan. Bijvoorbeeld wanneer de foto als citaat is gebruikt. Het is daarbij wel van belang dat de foto niet enkel ‘ter versiering’ is gebruikt, maar de bijbehorende tekst ondersteunt en daarmee een geheel vormt. Bij een beroep op het beeldcitaat dient verder ook de naam van de fotograaf te worden vermeld.

‘Embedden’ kan ook uitkomst bieden: hoe zat dat ook alweer

Het Europese Hof van Justitie heeft in 2014 bepaald dat content (zoals ook een foto) die legaal – dus door of met toestemming van de maker(fotograaf) – openbaar is gemaakt en vrij toegankelijk is, embed mag worden. Dat mag dan zonder vooraf toestemming van de maker te vragen en zonder vergoeding (gratis!). Mogelijk zelfs zonder dat naamsvermelding noodzakelijk is.

Bij embedden plaats je een ‘embedded’ link waarmee de content of foto vanaf de oorspronkelijke bron wordt getoond op jouw website. De content of foto blijft dus staan op de oorspronkelijke bronwebsite en wordt niet gedownload of gekopieerd.

De Europese hoogste rechter heeft bepaald dat dit geen auteursrechtinbreuk oplevert. Dat is anders wanneer de oorspronkelijke bron niet vrij toegankelijk is, en de content bijvoorbeeld alleen bedoeld is voor bepaalde gebruikers, zoals abonnees. Door dan een embedded link te plaatsen, waarmee die beperkende maatregel feitelijk wordt omzeilt, is er wel sprake van auteursrechtinbreuk. Datzelfde geldt wanneer de ‘embedded’ link verwijst naar vrij toegankelijke maar illegale content.

Hoe verder: betaling licentie- en schadevergoeding of niet?

Terug naar de casus met de vergaderfoto waarbij een beroep op het beeldcitaat niet succesvol zal zijn. Effectief is er dan dus wel sprake van inbreuk op intellectuele eigendomsrechten, tenzij de foto ‘embedded’ was en de bron legaal (zoals hiervoor toegelicht). Wanneer wordt uitgegaan van inbreuk, heeft de fotograaf recht op schadevergoeding, hetgeen doorgaans hoofdzakelijk neerkomt op een gemiste licentievergoeding.

Dat betekent overigens niet dat er niets anders op zit dan betaling van de gevorderde (licentie- en/of schade)vergoeding. Sommaties worden regelmatig geheel onterecht verstuurd, bijvoorbeeld omdat het kantoor dat de brief stuurt helemaal niet gemachtigd is om namens de fotograaf of rechthebbende op te treden. Bedrijven zoals LaPixa, Masterfile, Getty Images en Miller Rey Brighton zijn bekend (en berucht) voor het sturen van dit soort sommatiebrieven. Dat gaat in de praktijk dus niet altijd goed.

3 tips voor het verweer bij een sommatie voor inbreuk op auteursrecht

In de eerste plaats is het dus te adviseren om na te vragen of het bedrijf wel bevoegd is om de fotograaf te vertegenwoordigen. Zijn ze dat niet, dan kan het immers zijn dat je een paar weken later over dezelfde foto een sommatie van een ander bedrijf of de fotograaf zelf ontvangt.

In de tweede plaats is het goed om te kijken naar de hoogte van de gevorderde licentie- en/of schadevergoeding. Waar is deze op gebaseerd? Is deze in verhouding tot het gebruik en de duur dat de foto online stond? Onderhandelen over de hoogte en voorwaarden van het betalen van enige vorm van compensatie loont doorgaans in deze gevallen. Indien dat ertoe leidt dat overeenstemming over een te betalen vergoeding wordt bereikt dan is tevens te adviseren om een vrijwaring voor (nieuwe) sommatie en claims van derden (zoals de fotograaf zelf of andere bedrijven die stellen gemachtigd te zijn om de fotograaf te vertegenwoordigen) op te nemen.

In de derde en laatste plaats is het aan te raden om de inbreukmakende foto van de website (en server!) te verwijderen om te voorkomen dat de licentie- en/of schadevergoeding verder oploopt.

Heeft u een sommatie voor inbreuk op intellectuele eigendomsrechten ontvangen, of overweegt u juist een sommatie te sturen, neem contact op met Chantal Bakermans en dan kijken we naar de mogelijkheden.

Advocatenkantoor Penrose, Amsterdam.

Anderen zochten ook naar: